به گزارش افق بازار: روند صعودی قیمت طلا و دلار در بازار ایران خصوصا در دوماهه اخیر آذرماه تا 8 دی 1404، بازتابی از برهمکنش همزمان عوامل اقتصادی، پولی، روانی و بینالمللی بود. بررسی آمارهای رسمی و گزارشهای بازار در این دورهها نشان میدهد که افزایش قیمتها نه صرفاً یک نوسان مقطعی، بلکه نتیجه انباشت فشارهای تورمی، بیثباتی انتظارات و تضعیف متغیرهای بنیادین اقتصاد کلان بوده است.
نوسانات شدید بازار ارز و طلا طی ماههای اخیر به یکی از داغترین موضوعات اقتصادی تبدیل شده و بسیاری از مردم هر روز با نگرانی اخبار مربوط به دلایل افزایش قیمت طلا و دلار را دنبال میکنند، چون این تغییرات مستقیماً بر قیمت کالاها و هزینههای زندگی تأثیر میگذارد. اما واقعاً چه عواملی باعث بالا رفتن مداوم قیمتها میشود؟
بازار ارز و طلا در ماه پایانی پاییز 1404 وارد مرحلهای شد که انتظارات تورمی در آن نقش محوری ایفا میکرد. دادههای منتشرشده از بازار در روزهای ابتدایی دیماه نشان میدهد که دلار در سطوح قیمتی بالاتری نسبت به میانگین آذرماه معامله شد و این افزایش، بلافاصله به بازار طلا و سکه منتقل شد. در فاصله اول دی تا 8 دی 1404، قیمت هر گرم طلای 18 عیار و انواع سکه در کانالهایی تثبیت شد که بیانگر استمرار فشار تقاضا و عقبنشینی نکردن بازار از سطوح جدید قیمتی بود. این رفتار بازار نشان میدهد که افزایش قیمتها پیش از آنکه ناشی از شوکهای مقطعی باشد، ریشه در تغییر نگاه فعالان اقتصادی به آینده دارد.
یکی از مهمترین دلایل صعود دلار در این مقطع، تداوم تورم بالا و فرسایشی در اقتصاد ایران است. وقتی نرخ تورم برای مدت طولانی در سطوح بالا باقی میماند، نگهداری دارایی ریالی بهطور طبیعی با ریسک کاهش ارزش همراه میشود. همین موضوع باعث میشود تقاضا برای ارز خارجی افزایش یابد؛ تقاضایی که لزوماً ناشی از واردات یا نیاز تجاری نیست، بلکه بخش قابلتوجهی از آن ماهیت احتیاطی و سرمایهای دارد. گزارشهای بازار ارز در ابتدای دی 1404 نشان میدهد که این تقاضای سرمایهای همچنان فعال بوده و اجازه نداده نرخ دلار به سطوح قبلی بازگردد.
بخش زیادی از مردم به خرید طلا و ارز رو آورند تا پساندازشان در برابر تورم حفظ شود. همین موضوع خودش باعث افزایش دوباره تقاضا و در نتیجه رشد بیشتر قیمتها میشود. از طرفی، نبود اطمینان نسبت به آینده اقتصادی باعث شده تا افراد تصمیمگیریهای مالی محتاطانهتری داشته باشند.
زمانی که دولت با کسری بودجه مواجه میشود، معمولاً به سمت چاپ پول بیشتر حرکت میکند. این اقدام، حجم نقدینگی در جامعه را افزایش داده و در نهایت به کاهش ارزش پول ملی منتهی میشود. از آنجا که هزینههای دولت بهصورت مداوم رو به افزایش است و درآمدهای نفتی نیز به دلیل تحریمها یا نوسانات جهانی کاهش یافته، تعادل مالی کشور دچار اختلال میشود. نتیجهی این روند، افزایش نرخ دلار بهعنوان راهی برای جبران کاهش ارزش پول داخلی است. علاوه بر این، کسری بودجه باعث کاهش اعتماد عمومی به ثبات اقتصادی میشود و همین بیاعتمادی، تقاضا برای ارزهای خارجی را افزایش میدهد.
در کنار عامل تورم، سیاستهای ارزی و نحوه مدیریت بازار ارز نیز نقش تعیینکنندهای در شکلگیری روند صعودی داشته است. هرچند بانک مرکزی در ماههای گذشته تلاش کرده با ابزارهایی مانند افزایش عرضه ارز در بازار رسمی و مدیریت جریانهای ارزی، نوسانات را کنترل کند، اما فاصله میان نرخهای مختلف و نبود سیگنال پایدار از آینده سیاست ارزی، باعث شده انتظارات کاهشی در بازار شکل نگیرد. بازار ارز بیش از هر چیز به ثبات و پیشبینیپذیری واکنش مثبت نشان میدهد و هرگونه ابهام در این زمینه، به افزایش تقاضا و رشد قیمتها منجر میشود.
بازار طلا نیز در این میان، هم از افزایش نرخ ارز و هم از تحولات بازار جهانی تأثیر پذیرفت. در روزهای منتهی به 8 دی 1404، قیمت جهانی طلا در سطوح نسبتاً بالایی قرار داشت و فضای بینالمللی همچنان با نااطمینانیهای اقتصادی و ژئوپلیتیکی همراه بود. طلا در چنین شرایطی بهعنوان دارایی امن مورد توجه سرمایهگذاران جهانی قرار میگیرد و همین موضوع، اثر خود را در بازار داخلی ایران نیز نشان میدهد. ترکیب رشد نرخ ارز داخلی و تقویت نسبی قیمت اونس جهانی، زمینه را برای تثبیت قیمت طلا در سطوح بالاتر فراهم کرد.
عامل مهم دیگر، کاهش اعتماد عمومی به چشمانداز کوتاهمدت اقتصاد و ارزش پول ملی است. تجربه سالهای گذشته باعث شده فعالان اقتصادی و حتی خانوارها، نسبت به آینده ریال با احتیاط بیشتری رفتار کنند. در چنین فضایی، طلا و دلار نهتنها ابزار سرمایهگذاری، بلکه ابزار پوشش ریسک تلقی میشوند. بررسی رفتار بازار در ابتدای دی 1404 نشان میدهد که حتی اصلاحهای مقطعی قیمت نیز نتوانسته تقاضا را بهطور معنادار کاهش دهد، زیرا ذهنیت غالب بازار همچنان صعودی بوده است.
نباید از نقش عوامل روانی و سفتهبازی نیز غافل شد. زمانی که قیمتها در آذرماه وارد مسیر افزایشی میشوند و این روند در روزهای ابتدایی دی تثبیت میشود، بخشی از معاملهگران با هدف جا نماندن از بازار، به تقاضای خود میافزایند. این رفتار، بهویژه در بازارهایی با عمق محدود، میتواند نوسانات قیمتی را تشدید کند و به شکلگیری سطوح جدید قیمت منجر شود؛ موضوعی که در بازه اول دی تا 8 دی 1404 بهوضوح قابل مشاهده بود.
افزایش قیمت طلا و دلار در آذرماه و هفته ابتدایی دی 1404 را باید نتیجه همزمان چند عامل دانست: تورم مزمن و انتظارات تورمی بالا، ضعف در شکلگیری انتظارات باثبات ارزی، تأثیرپذیری از بازار جهانی طلا، کاهش ارزش پول ملی و تشدید رفتارهای احتیاطی و سفتهبازانه. آمارهای قیمتی ثبتشده نیز نشان میدهد که بازارها وارد فاز جدیدی از تعادل در سطوح بالاتر شدهاند؛ تعادلی که تا زمانی که متغیرهای بنیادین اقتصاد تغییر نکند، بهسادگی شکسته نخواهد شد.
انتهای پیام/
0 دیدگاه